Iqtisodiyot sohasidagi yangiliklar bilan bir-biri bilan bog‘liq kelib chiqqanidek, O‘zbekiston iqtisodiyoti ham yangi marta o‘zini ko‘rsatib bera boshladi. Inflyatsiya, milliy valyuta kurslari, moliyaviy sohalarda amalga oshiriladigan reformalar va eksport-potensial tiklanishi mamlakat ekonomikasining o‘zgarishlar yuzaga kelishini ko‘rsatadi.

Shu jumladan, inflyatsiya madaniyati hozirgi kunda O‘zbekistonning asosiy iqtisodiy muammolarida tashkil topgan holda o‘rnatilgan. Shu tufayli inflyatsiya – mamlakatning to‘lov-konversiya tuzilmasini qattiq sinashdan tashqari, tashkilotiga qayranligi, iqtisodiyot va moliya vaziri o‘rinbosari Dilshod Sultonov yozgan maqolada qo‘llangan.

Inflyatsiya pasayishi sababi sifatida O‘zbekistonning iqtisodiyot sohasidagi ko‘rsatkichlarini oshirib borgan “O‘zbekiston – 2030” stratejik takliflari va moliyaviy hujjatlarga hamda takliflarga muvofiq amalga oshirish isini bajaruvchi tashkilotlar faoliyati ta’sir qilgan. Bu bilan birga, O‘zbekiston kelajagi uchun yangi iqtisodiyot modeli asosida yaratilgan aniq vaziyatlarni amalga oshirishga parol berilgan. Bu holat inflyatsiyani kamaytirgan bo‘lsa ham, hali yuqori darajada saqlab qolishiga olib kelmoqda.

Iqtisodiyot va Moliya Vaziri o‘rinbosari Dilshod Sultonov

Qurilish-qtisodiyot sohasidagi O‘zbekiston rivojlanishini davom ettirish uchun qiynalmas iqtisodiy va moliyaviy reformalarni amalga oshirish zarurdir. Bu maqsad bilan davlat tomonidan O‘zbekiston Iqtisodiyoti va Moliya Vaziri o‘rinbosari Dilshod Sultonovning tashkilotiga juda katta e’tibor qaratildi. U shu jumladan inflyatsiya o‘sishning asosiy sabablari, jahon iqtisodiyoti bilan hamkorlik va boshqalar to‘g‘risida tahlil va takliflar taklif qiladi.

Sultonovning tashkiloti, O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun muhim bo‘lgan muddatli strategik reja va boshqa muammolarni hal qilishga intiladi. Jahon iqtisodiyotining yangi o‘zgarishlari bilan hamkorlik qilish va xalqaro iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish jiddiy ishga aytiladi. Bu sababli Sultonovning tashkiloti O‘zbekiston iqtisodiyoti rivojlanishi va sodiq ishchi jamiyat yaratishning muhim o‘rinini egallashga kirishdi.

Sultonovning tashkiloti amaliyotida hissa qo‘zan holda, inflyatsiya o‘suvchilikni arzon turli yangiliklar va vositalar orqali to‘xtatish va yo‘llab-quvvatlashga urinishli faoliyat olib boradi. Bu qarorlar tashkilotning barcha sohalarini qamrab olgan holda rassomlashadi. Inflyatsiya o‘sishiga sabab bo‘lgan qo‘ydan ortiqchiliklar, tariff rejalaridagi o‘zgarishlar va boshqalar hisoblanadi. Bu sabablarga ko‘ra Sultonovning tashkiloti qo‘lga kiritilgan iqtisodiy reformalarni amalga oshirishga intiladi.

Ko‘p yillar davomida O‘zbekiston iqtisodiyoti yangi o‘zgarishlar bilan tanishgan va rivojlantirilganligi sababli, bugungi kunda mamlakatning iqtisodiy sohasida o‘zining o‘ziga xos o‘zgarishlar ro‘y berishini ko‘ramiz. Bu o‘zgarishlar orasida qimmatbaxorsimon va avtomobil texnikasini olib tashlashga qarshi mahsulotlar uchun qiymat solish davri keltirilib qolganligi ko‘rinadi. Bu holicha o‘zbekiston iqtisodiyotida inflyatsiya o‘sishiga sabab bo‘lgan holatdir. Sultonovning tashkiloti ushbu sabablarni o‘rganib chiqish uchun intensiv va batafsil monitoringni amalga oshiradi va takliflarni taklif qiladi.

Sultonovning tashkiloti tashkilotiga berilgan vazifalarini bajarishni tashkil etgan va boshqa muammolarni yechishda samarali ishlash markazi bo‘lgan:

• Qurilish-qtisodiyot sohasidagi eng muhim tashkilotlardan biri bo‘lgan O‘zbekiston Iqtisodiyoti va Moliya Vaziri o‘rinbosari Dilshod Sultonov;
• Inflyatsiya o‘sishining asosiy sababi va uning jalb qilingan holati haqida jahon iqtisodiyoti bilan hamkorlik bilan tahlil va takliflar taklif qilish

Bular orqali Sultonovning tashkiloti O‘zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishi va sodiq ishchi jamiyat yaratish uchun juda muhim ro‘l o‘ynaydi. Bu esa O‘zbekiston iqtisodiyoti va tarixiy jahoni bilan birgalikda takomillanib borayotgan.

Maqsad

Inflyatsiya o‘sishining asosiy sabablari qaysilardir? Bu mavzuga tushuntirishish uchun iqtisodiyot va moliya vaziri o‘rinbosari Dilshod Sultonovning tashkilotiga murojaat qilib bahslashish mumkin. O‘zbekiston iqtisodiyoti qanchalik o‘zgarish korsatganligini bilib olish uchun, bu muhim xabarlar ekanligi sababi bilan bilmaganimizdan uni yana birga olib kelamiz.

Sababi:	O‘zbekiston iqtisodiyotining umumiy xususiyatlari bilan bir-biri bilan bog‘liq bo‘lmagan o‘zgarishlar kuzatilgan.
Sababi:	Davlat tomonidan inflyatsiyani kamaytirish maqsadida kurilgan strategiyalar nazorat ostida olib borilmoqda.
Sababi:	Iqtisodiyot sohasidagi omonatlilik va bozor tuzilishi yo‘qotilgani sababli daromad miqdorining o‘sishiga olib kelmoqda.

Bularni xulosasida, O‘zbekiston iqtisodiyoti o‘zgarayotganligi sababi bilan inflyatsiya o‘sishining ahmiyatini yanada tushunga olish mumkin. Bu muhim mavzu davlatimiz iqtisodiyotining mustaqillik yili o‘zida o‘zgaradi.

Inflyatsiya o‘sishining asosiy sabablari

Bir-biri bilan bog‘liq inflyatsiya o‘sishining asosiy sabablari o‘z navbatida bir-biriga katta ta’sir korsatadigan bir necha omillar bilan bog‘liqligini ko‘ramiz:

1. Jahon iqtisodiyot bozori. Jaohon iqtisodiyot bozorida ro‘y berayotgan o‘zgarishlar, valyuta kurslari va moliyaviy tashkilotlar faoliyati o‘zbekiston iqtisodiyotiga to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Tashkilotiga qilingan hujjatlarni yanada sifatli hamda arzonlashtirilishi, moliya resurslarining samaradorligini oshirishi, shuningdek, jaxon iqtisodiyotning umumiy holati va xalqaro iqtisodiy voxlar bilan bog‘liq mavjud rivojlanish, inflyatsiyani oshiradi yoki pastga tushiradi.

2. Iqtisodiyot sohasidagi o‘zgarishlar. Ohirgi yillarda O‘zbekiston iqtisodiyoti o‘zgarayotgan holda yaxshi jarayonlarga kirib kelmoqda. Hozirgi davrda hokazo, moliyaviy tashkilotlar isloh qilish jarayonlarini mustahkamlaydi, kapital oqimlari olib borayapti, korporativ boshqaruvning transnatsional shakllari kuchayib boryapti, vaqtga qarab, xalqaro tajriba va zarurliklar bilan harakat qilinmoqda. Bular orasida, iqtisodiy loyihalar, moliyaviy obro‘lar, sanoat va tovar-otkazish sohasi kengayib borayapti. Bu o‘zgarishlar esa, inflyatsiyani yuqori darajada tortib chiqaradi.

3. O‘zbekiston iqtisodiyoti. O‘zbekiston iqtisodiyoti taraqqiyoti-yuqori harakatga o‘tgan yotinchi yildagi o‘zgarishlar bilan tasdiqlangan. O‘zbekiston rivojlanayotgan mamlakat sifatida yuqori darajada miqdorli moliyaning yanada oshishi va moliyaviy xizmatlarning tysmab ishlashiga jiddiy talablar keltirib chiqmoqda. Bu esa moliyaviy resurs iste’moli yanada tug‘ri keladi. Shuningdek, uning samaradorligi oshadi va simiriqli bozor byudjetchilik tarkibini mustahkamlash uchun zarurdir. Bu esa, inflyatsiyani yuqoriga chiqarib, o‘zbekiston iqtisodiyoti so‘iyab-kuchaydi.

O’zbekiston iqtisodiyotdagi o’zgarishlar va jahon iqtisodiyoti

O’zbekiston jahon iqtisodiyoti bilan bir-biriga bog’liqdir. Jahon iqtisodiyotidagi o’zgarishlar O’zbekiston iqtisodiyotiga ham tasir ko’rsatadi. O’zbekiston iqtisodiyotida keyingi yillarda kengaytirilayotgan tadbirlar va reformalar jahon iqtisodiyotiga o’rnak bir misol sifatida qarash mumkin.

Keyinchi jahon urushining keyingi davrida, O’zbekiston iqtisodiyotida katta o’zgarishlar ro’y berdi. Bu o’zgarishlar asosan agrar sektor va sanoat sohasida amalga oshirilgan. Jahon urushidan keyingi yillarda, agrar sektor va sanoat sohasida innovatsion texnologiyalar va yangi uskunalardan foydalanish yuqorida bo’lgan o’zgarishlarga asosiy sabab hisoblanadi.

O’zbekiston iqtisodiyotidagi o’zgarishlar jahon iqtisodiyoti bilan ham bog’liqdir. O’zbekiston iqtisodiyotining o’sishi va rivojlanishi jahon iqtisodiyotida ham hisobga olinadi. O’zbekiston iqtisodiyotining jahon iqtisodiyotiga ta’siri bu erkin rivojlanayotgan mamlakat uchun katta kelajakli imkoniyatlar yaratadi.

O’zbekiston iqtisodiyotida tashkil etilayotgan tanlovlar va savdolar ham jahon iqtisodiyotiga ta’sir qiladi. O’zbekiston jahon iqtisodiyoti bilan o’zaro amaliyotda ishtirok etish orqali qo’shimcha daromadlar olish va iqtisodiy faoliyatni kengaytirish imkonini yaratadi.

O’zbekiston iqtisodiyotidagi o’zgarishlar va jahon iqtisodiyoti bir-biri bilan teshkil topgan tartibot chog’i hujjatlar orqali o’rganilishi lozim. Bu erda yuqorida keltirilgan asosiy sabablar va ularga ta’sir qilgan faktorlardan kelib chiqqan o’zgarishlar tafsilotli ko’rsatilishi kerak. O’zbekiston iqtisodiyotining jahon iqtisodiyotiga oid holatlardan foydalanish bilan, kelajakdagi o’zgarishlar va rivojlanishlar ustida chuqur tadqiqot olib borilishi zarur.

Pasayishning o‘ziga xos sababi

Pasayishning o‘ziga xos sababi Dunyo mamlakatlarining bir-biri bilan o‘zaro ulushlarida iqtisodiyot sohasidagi voqealar bilan bog‘liq bo‘lishidir. Bu voqealar bir-biri bilan shu sohaning o‘ziga xosliklari, shu jumladan, inflyatsiya ko‘rsatkichlarining o‘zaro ta’sir ko‘rsatishi va dunyo moliyaviy va iqtisodiy holatini samarali shakllantirishga erishishdir.

Jahondagi yangi iqtisodiy integratsiya o‘yinida O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan iqtisodiy modernizatsiya va islohotlar, solid bog‘liq bo‘lgan davlat siyosati va iqtisodiy dalillarni asos bilar, amaliyotga kiritish qobiliyatiga ega bo‘lgan Kongress of iqtisodiy islohotlarda kelajakda iqtisodiyotning yanada yaxshilanishi va samarali shakllantirilishi, Oliy Majlisda ham ancha juda qo‘shimcha birgalikda yangilanib bormoqda.

O‘zbekiston iqtisodiyotida inflyatsiyadan o‘zbekiston iqtisodiyoti va davlat balansini samarali shakllantirish, daromadlarni oshirish, ishlab chiqarish va ta’minot sohasida iqtisodiy rivojlanishning samarali bosqichga olib kelish uchun ishonchli iqtisodiy siyosat ko‘rsatmoqda.

Jahon iqtisodiyoti va O’zbekiston inflyatsiyasi o’rtasidagi sababi

Jahon iqtisodiyoti va O’zbekiston inflyatsiyasi bir-biri bilan erishilgan natijalar bo’lib, bu sababli O’zbekistonda inflyatsiya o’sishi butoq hollarda o’tirib kelmoqda.

Qaysi faktorlar ishga tushganidek, jahonda sodiq papka pul birligi devalvasiyasiga ko’ra davlatlar o’rtasida valyuta kurslari orqali xarajatlar o’sishi hollari dagger ortib boradi. Bu esa import narxlari oshirib, o’zaro savdogarlikka va xususiy sohada narxlar o’sishiga sabab bo’ladi. Shuningdek, global bozorda modalarni influxsi o’sib kelgani sababli ham O’zbekistonda inflyatsiya o’sishi kuzatilmoqda.

Inflyatsiya o’sishi hamda undan to’g’ri bog’liq ekonomik o’zgarishlar bilan hamdimiz uchun muammosiz bo’lish uchun, O’zbekistonning iqtisodiyotida kerakli reformalar olib borilmoqda. Moliyaviy sohalarni mustahkamlash, tijorat munosabatlarni rivojlantirish, investitsiyalar, texnologik rivojlanishlar va xorijiy investitsiyalar bo’yicha xatolarini qurish, tarif va import sistemalarini isloh qilish kabi masalalar amalga oshirilmoqda.

Bu bilan birga, O’zbekistonning iqtisodiyoti o’sish va rivojlantirish uchun moliyaviy institutlarni tizimliroq ishlatish ham muhim ahamiyatga ega. Bu institutlar moliya siyosatining samaradorligini yanada oshirishi uchun, moliyaviy sohalardagi resurslarni to’g’ri boshqarishga yo’l qo’ymoqdalar.

O’zbekistonning iqtisodiyoti o’sishi va inflyatsiya o’sishini samarali bir xolda boshqardigimizda, munosib darajada chog’lanayotgan moliyaviy va iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishimiz zarur.