O‘zbekistonda banklar o‘z faoliyatlari uchun yeterli mablag‘larga ega bo‘lishlari uchun to‘g‘ri tadqiqotlar va takliflarni muvofiq so‘rashlari talab etildi. Bu asosda fuqaro ta’limi tizimidagi o‘zgarishlar va turli sohalardagi to‘g‘ri moliyaviy islohotlar amalga oshirilgan.
Banklashtirish sohasidagi rivojlangan tizimga muvofiq, xalqaro kredit xujjaligi normativ asoslari har tomonlama buzildi. Bu kabi o‘zgartirishlarga e’tibor qaratilgan holda, O‘zbekiston Respublikasida banklar ustav kapitalining eng kam miqdori 500 mlrd so‘mga oshirilishi oyiga to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi.
Banklar operatsiyalarining muddat va obro‘i oshirish to‘g‘risidagi qonun loyihalari tayyorlandi. Shu bilan birga, O‘zbekiston banklari xorijiy investorlardan ham mahsulotlar olishi, xorijiy investorlarga investitsiya amaliyotlari ko‘rsatish imkoniyati yaratildi. Buning natijasida, mamlakatimizda xalqaro va vysshin faoliyat kursatiyotgan banklar soni oshirildi.
O’zbekistonda banklar uchun belgilangan 500 mlrd so’m ustav kapital miqdori
Togrisidagi qonun bilan, O‘zbekistonda banklar uchun belgilangan 500 mlrd so’mdan kam bo’lmagan ustav kapital miqdori oshiriladi. Bu qaror o‘zbekiston banklar tizimining rivojlanishiga qo‘shimcha imkoniyatlar yaratadi va ularni moliyaviy iste’moliga ta’minlaydi. Banklar bu ustav kapital miqdorini ijro etishlari bilan moliyaviy barqarorlik va ishonch hosil qilishlari kerak.
Banklar ustav kapitalini oshirishi, ularga moliyaviy stabililik beradi va muvaffaqiyatli operatsiyalarni amalga oshirish uchun avvalgi ustav kapital miqdoridan ortiq mablag’lar ishlatishgan xolda moliyaviy resurslarni yig’ib olishlari mumkin bo’ladigan makbul variantdir.
Belgilangan 500 mlrd so’m ustav kapital miqdori banklar uchun zarur bo’lgan moliyaviy asosdir. U bu mablag’lar orqali banklar moliyaviy xodimlarini to’liq ta’minlash, lizing, kredit va boshqa bank xizmatlarini olib borish uchun kerakli mablag’larni ta’minlaydi.
Uzbekiston banklar tizimi davlat tomonidan qo‘yilgan ustav kapital miqdorini oshirishi orqali hamkorlikda yanada rivojlana olishadi. Bu orqali, banklar qonuniy talablarni bajaramoqchi, xizmatlarini sifatli tarzda taqdim etish uchun kerakli mablag’larni ta’minlash, xorijiy valyuta bilan amalga oshiriladigan operatsiyalarni rivojlantirish va mijozlarni yangi xizmatlar bilan ta’minlash imkoniyatiga ega bo’ladi.
Ommaviy banklarning ustav kapitalining o’shishi to’g’risidagi qonun
O‘zbekistonda amalga oshirilgan qonun tomonidan tasdiqlangan bo‘lib, ommaviy banklarning ustav kapitalining o‘sishi so‘zlashilgan.
Ushbu qonun o‘zbekiston banklar tizimida faoliyat yurituvchi ommaviy banklarning kapitalining o‘sishi va rivojlanishi maqsadida qabul qilingan.
Ommaviy banklar yangi qonun orqali ustav kapitalining o‘shishiga qo‘yilgan mablag‘lar to‘plamini bank tashkilotlari tomonidan tayinlangan siyosiy, iqtisodiy va huquqiy hujjatlar asosida amalga oshiriladi.
Banklar o‘z ustav kapitalini o‘sish orqali moliyaviy xotiralarni oshirib, xalqaro standartlarga mos keluvchi bank faoliyatini amalga oshirishlari va bank xizmatlarini yanada rivojlantirishlari mumkin bo‘ladi.
Bu qonun orqali ommaviy banklar qonun hujjatiga mos keluvchi ustav kapitalni o‘zgartirish va to‘ldirishlardan foydalangan holda, moliyaviy resurslar, xalkaro moliyaviy turmush, mablag‘larni o‘zida jamlaydigan banklar, chet ellik valyuta mablag‘lari kiritish, qo‘shimcha moliyalashtirish yo‘nalishida ustav kapitalni o‘shirish, boshqa moliyaviy asoslar bilan banklarni ta’minlash, banklarni o‘zlariga berilgan qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha mablag‘larni o‘zlashtirish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
O‘zbekiston banklarining kapitalining oshirish
O‘zbekiston banklar tizimining katta ustav kapitaliga tog‘risidagi qonunga asosan, banklar ustav kapitalining eng kam miqdorini 500 mlrd so‘mka oshirish qarori qabul qilindi. Bu qaror asosida, ommaviy banklarning ustav kapitalining o‘shishi va yuqori mablag‘larni o‘zida jamlaydigan banklarning qo‘shimcha moliyalashtirish yo‘nalishidagi ustuv kapitalni oshirishga mukofat berilgan.
5. – Katta mablag‘larni o‘zida jamlaydigan banklar – bu qonunga asosan, O‘zbekiston banklar tizimiga taklif qilingan bo‘lgan qimmatli qog‘ozlar yoki moliyalashtirish vositalari orqali mablag‘larni o‘zlarida jamlaydigan banklardir. Banklarda tijorat mablag‘lari, sukuk va boshqa qimmatli qog‘ozlar hamda chet ellik valyuta mablag‘lari ham o‘zlashtirilishi mumkin.
Bu qonun huzuridagi ustav kapitalni oshirish imkoniyatlarini foydalanish orqali, banklar yanada rivojlantirilish va katta mablag‘larni o‘zida jamlaydigan yangi maslahatlar, xususiyatlar va moliyalashtirish vositalari takomillashtirib, o‘zlashtirish sohalari nomzodlariga qoplangan qism bilan banklar tizimini mustahkamlashgan.
Qonun to‘g‘risidagi qonunga ko‘ra banklar tomonidan chet ellik valyuta mablag‘lari kiritilishi
Banklar tomonidan chet ellik valyuta mablag‘lari kiritish qonun ustuvorligi bilan belgilangan banklarning qonuniy tizimidagi ustav kapitalini oshirishning bir qismini tashkil etadi. Banklar ushbu tashkil etilishni moliyalashtirish amalga oshiradi.
Banklar ommaviyning va banklar uchun ranq daholashning asosiy sabablaridan biri moliyasal o‘zlashtirishdir. Chet ellik valyuta mablag‘lari kiritish banklarga o‘zlariga berilgan qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha mablag‘larni o‘zlashtirish va banklarni moliyawiy asoslar bilan ta’minlash imkonini beradi.
| Chet ellik valyuta mablag‘lari kiritilishi | Moliyaviy asoslar bilan banklarni ta’minlash |
|---|---|
| Chet ellik valyuta mablag‘larini banklarga kiritish orqali, moliyasal o‘zlashtirish imkoniyatini yaratadi va banklarning ustav kapitalini moliyalashtirishga yordam beradi. | Chet ellik valyuta mablag‘larini kabul qilish, qimmatli qog‘ozlarga ajratish va banklarni moliyawiy asoslar bilan ta’minlash imkonini beradi. |
Chet ellik valyuta mablag‘laridagi kiritish banklar uchun qonuniy tizimning qoidalariga amal qilishini va moliyaviy asoslar bilan xizmat ko‘rsatishini ta‘minlaydi. Shuning uchun chet ellik valyuta ta’minoti va tushunchalari banklarning ustav kapitalini oshirish hamda moliyasal o‘zlashtirish jarayonlarini yanada mustahkamlaydi.
O‘zbekiston banklarida qo‘shimcha moliyalashtirish yo‘nalishidagi ustav kapitalni qonunga oshirish
O‘zbekistan banklarida qo‘shimcha moliyalashtirish yo‘nalishidagi ustav kapitalni qonunga oshirish, banklar uchun moliyalashtirishning muhim vositasi hisoblanadi. Bu hujjat qo‘shimcha moliyalashtirish to‘g‘risidagi loyiha bo‘lib, banklarga xususiy tartibda ustav kapitalni oshirish va moliyalashtirish imkonini beradi.
O‘zbekiston banklarida qo‘shimcha moliyalashtirishning asosiy maqsadi banklarni moliyalashtirish kapitalini oshirish va ularning moliyalashtirish faoliyatini rivojlantirishdir. Bu qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha mablag‘larni o‘zlashtirish, xususiy mablag‘larni olib tashlash, chet ellik valyuta mablag‘larini kiritish va boshqa moliyaviy asoslar bilan banklarni ta’minlashni o‘z ichiga oladi.
Banklar qo‘shimcha moliyalashtirish yo‘nalishidagi ustav kapitalni qonunga oshirish, O‘zbekiston banklarining xalqaro mablag‘larni katta mablag‘larda jamlash va o‘zlariga berilgan qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha mablag‘larni o‘zlashtirishda iqtisodiy rivojlanish va moliyaviy mustahkamlikni ta’minlashga xizmat qiladi.
Banklar boshqa moliyaviy asoslar bilan ta’minlashni oshirish
O‘zbekistonda banklar tomonidan belgilangan 500 mlrd so‘m ustav kapitalining qonunga oshirilishi har qanday o‘rindagi moliyaviy risklarni minimallashtirish uchun juda muhimdir. Bu moliyaviy asoslar bankning faoliyatini to‘g‘ri boshqarishga, xizmat sifatini oshirishga va istiqbolli rivojlantirishga yordam beradi.
Banklar boshqa moliyaviy asoslar orqali ta’minlash – bu aniq tartibli yo‘nalishdir, chunki bu usulda banklar moliyaviy risklarni baholash va ularni dobora qilish imkoniyatini oshirishadi. Shu bilan birga, banklar borjlanish daromadlarini yanada oshirish, moliyaviy badallarni rag‘batlantirish, kapitalni ishlab chiqish, loyihalarni rivojlantirish va yutuqlarni oshirish uchun zarur mablag‘larni sifatli to‘lab berishlari mumkin bo‘ladi.
Boshqa moliyaviy asoslar orqali ta’minlash quyidagi yo‘nalishlarda amalga oshirilishi mumkin:
- Moliyaviy tuxumlar orqali ta’minlash: banklar moliyaviy institutlar bilan hujjatlashtirilgan xujjatlarni almashtirish orqali moliyaviy asoslarini oshirishlari mumkin.
- Moliyaviy birovlar orqali ta’minlash: banklar faqat jismoniy shaxslar orqali emas, balki tashkilotlar, jamoatchilik birlashmalari yoki xorijiy moliyaviy institutlar orqali moliyaviy asoslarini oshirishlari mumkin.
- Aylanma seinoraj orqali ta’minlash: banklar xorijiy yerlarni chang qilish orqali moliyaviy asoslarini oshirishlari mumkin.
Boshqa moliyaviy asoslar orqali banklar ustav kapitalini oshirish – bu bankning xavfsizlik, xujjatlarni sifatli ta’minlash va kelajakdagi rivojlanishining avvalgi bosqichlarida ahamiyatli toxtatuvchi asosdir.
11. Qonun orqali banklar ustav kapitalining qanday oshirish to’g’risidagi qo’llanmalarni bilib oling
O‘zbekiston Respublikasi Qonuni “Banklar va bank faoliyati to’g’risidagi”ga asosan, banklar ustav kapitalini oshirish uchun belgilangan tartibni amalga oshirishi zarur. Banklar tomonidan qo‘llanma tuzilishi, ustav kapitalini oshirish tartibi va daromadi aniqlanishi qonunlar bilan belgilanadi.
Bu qonun asosida o‘zbekiston banklarining ustav kapitalini oshirishning bir necha yo‘llari mavjud:
| Yo’l | Tavsif |
|---|---|
| 1 | Banklar o‘z ustav kapitalini oshirish yo‘llarini tanlaydi. |
| 2 | Banklar qonun orqali belgilangan mablag‘larni to‘plash yoki o‘zlariga berilgan qog‘ozlar bo‘yicha mablag‘larni o‘zlashtirish orqali ustav kapitalini oshirishi mumkin. |
| 3 | Banklar qo‘shimcha moliyalashtirish yo‘nalishidan kelib chiqadigan mablag‘larni ustav kapitalini oshirish maqsadida ishlatish orqali oshirishi mumkin. |
O‘zbekiston banklari ustav kapitalini oshirish xarakteristikasidan foydalanish orqali o‘z faoliyatlarini rivojlantirishi va moliyalashtirish faoliyatini kengaytirish imkonini yaratishadi. Banklar qonuni bilan belgilangan to‘lovlar va tartiblar ustav kapitalni rivojlantirishning qonuniy subyekti sifatida ta’minlanadi.
Qonunlar orqali banklar ustav kapitalining o’shirishi
Banklar ustav kapitalining o’shishida qonunlar katta ahamiyatga egadir. O’zbekiston qonunlaridan bitta muhim qonunlar qonunga bag’ishlangan bo’lib, bu qonun orqali banklar uchun ustav kapital miqdorining o’shishi belgilangan.
Qonun bilan belgilangan ustav kapital miqdori bankning faoliyatining sifatini va moliyaviy barqarorligini ta’minlash maqsadida qoyilgan belgi hisoblanadi. Banklar tomonidan muvaffaqiyatli faoliyat olib borish va xalqaro standartlarga mos kelish uchun bu ustav kapital miqdori qonunlar bilan belgilanadi.
Buning asosiy sababi banklar faoliyati moliyalashtirish sohasidagi risklarni kamaytirishi va moliyalashtirish sohasida xalqaro manbalardagi talabni qondirish.
Banklar, o’zlarini xavfsiz va barqaror tutish, kredit tizimini rivojlantirish, chegirmalar o’rinlashtirish, valyuta mablag’larini saqlash, ma’muriyat hisob-kitoblarni olib borish va boshqa muayyan bank xizmatlari ko’rsatish uchun qonunlar tomonidan belgilangan ustav kapitalni oshirishga harakat qilishadi.
Qonunlar orqali banklar ustav kapitalini o’shirtishi bankning iste’dodini oshirish, rivojlanishini ta’minlash va moliyaviy oqibatlilikni ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. Ustav kapitalning o’shishining qonunlar tomonidan belgilangan sabablari sodir bo’lishi mumkin:
- Banklar xizmatlaridagi sodir bo’lgan yangiliklar va o’zgarishlar uchun zarur bo’lgan mablag’lar.
- Bank tomonidan xizmat ko’rsatadigan tashkilotlarning katta mablag’larini saqlash uchun talab qilinadigan kapital.
- Xalqaro manbalardan kelgan qimmatli qog’ozlarga sarflanadigan mablag’lar.
- Qimmatli qog’ozlar bo’yicha mafkuralardan olinadigan mablag’lar.
Bu qonunlar orqali banklar ustav kapitalini o’shirtishi, moliyaviy nazorat organlarining xorijiy talablarini qondirishini ta’minlash va boshqa moliyaviy faoliyatni normalizatsiyalash niyatlari bilan bir qatorda amalga oshiriladi.