O‘zbekistonda bank sohasi keng rivojlanmoqda. Hozirda nisbatan ko‘p banklar faoliyatchilarini rivojlantirish va ro‘yxat yaratishga intilmoqdalar. Banklar turkiston hududida qishloq xo‘jaligini rivojlantirish, korxonalar va jismoniy shaxslarga xizmat ko‘rsatish, investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun kredit berish, moliya sifatini tortish kabi jarimalarni bajarish uchun asosiy institutlar hisoblanadi.
Tashqi iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishining asosiy faktori bo‘lgan banklar, mamlakatimizdagi boshqa sohalarning ko‘payishi fiziologik jarimalarga bo‘laganda uni yechishda ham muhim ahamiyatga ega. Banklar mablag‘larni xavfsiz saqlayish va oshirish, yuridik va jismoniy shaxslar orasida moliyaviy munosabatlarni o‘rnatish va joriy qilish, mamlakatning iqtisodiy yo‘nalishlarini rivojlantirish uchun moliyaviy resurslarni oqilona ishlatish, kengaytirish va namoyish qilish mashgasini bajarishlari kabi vazifalarni bajarishlari uchun ularga moliya resurslari zarur.
O‘zbekiston banklar tizimining o‘rta muddatli kreditlari
O‘zbekistonda faoliyat yurituvchi banklar har qanday vaqtda zarur bo‘lgan moliyaviy mablag‘larni talabalarga berishni talab qilishadi. Bu esa talabalar uchun o‘rta muddatli kreditlarni ishlab chiqarish imkoniyatini yaratadi. O‘zbekistondagi banklar tizimi, talablarni qondirish maqsadida turli xil banklar orqali talabalarga kreditlarni beradi.
O‘zbekistondagi banklar, talabalarni rivojlantirish va ularning o‘qishga kelishlarini qo‘llab-quvvatlash maqsadida o‘rta muddatli kreditlarni taklif etadi. Bu kreditlar talabalarga butun o‘qish davrida moliyaviy yordam beradi va talabalarga qulayliklar yaratishda ham juda muhim ahamiyatga ega. Talabalarga berilayotgan o‘rta muddatli kreditlar, ularning ta’lim yo‘nalishlarini rivojlantirish va o‘qish jarayonida muvaffaqiyatga erishishga yordam beradi.
Talabalar banklar orqali o‘rta muddatli kreditlarni olish uchun, turkiston banklarga murojaat qilishlari kerak. Banklar esa ta’lim sohasida bo‘lgan kreditlarni yechishda talabalarga qulay shartlar beradi. Bu shartlar talabalar uchun yanada qulayliklar yaratish imkoniyatini ochadi va ularning ta’lim jarayonida yo‘lga qo‘yishga yordam beradi.
Talabalarga taklif etilayotgan o‘rta muddatli kreditlar, turkiston banklar tomonidan ko‘rsatilgan yuqori sifatli xizmatlarni ham o‘z ichiga oladi. Bu sifatlarning yig‘ilishiga olib kelgan banklar, talabalarni moliyaviy jihatdan himoya qiladigan shartlarni taklif etadi. Banklar bu yerda talabalarni moliyaviy tartibda tarkibiga oluvchi xisob-kitoblarga erishish imkoniyatini yaratadi va ularning kasbga ko‘tarmoqchi bo‘lganlari huquqiy asosda muhojirlashadi.
Banklar tomonidan taklif etilayotgan o‘rta muddatli kreditlar orqali, turkiston banklari talabalarga o‘zlarini rivojlantirish va yangi bilimlar olishlari uchun moliyaviy qo‘llab-quvvat beradi. Bu xizmatlar oralig‘ida, banklar talabalarni o‘qishga qo‘llab-quvvatlaydigan, ularning o‘qish va o‘quv jarayonlari darajasini oshirishini ta’minlaydigan turli xil imtiyozlar taklif etadi. Banklar bu imtiyozlarga boy tarzda to‘lov shakllarini ham beradi, shuningdek talabalarni moliyaviy sohalarda yanada rivojlantirishlariga qiziqish yaratish imkoniyatini ham ochadi.
Navoiy metallurgiya kombinati
Navoiy metallurgiya kombinati O‘zbekistonning muhim iqtisodiy obyektlaridan biridir. Bu kombinat orqali mamlakatning metallurgiya sohasidagi talablarni yetkazib berish ta’minlanadi.
Kombinat o‘z faoliyati uchun turkistonni qo‘llab-quvvatlaydi va O‘zbekistonning metallurgiya sanoatining iqtisodiy rivojlanishiga o‘z hissasini kiritgan. Navoiy metallurgiya kombinati orqali talabalar nisbatan operativ jarimalar, materiallar va yetkazib beriladigan buyumlar ishlab chiqariladi.
Navoiy metallurgiya kombinati:
- Metal konsentrati ishlab chiqarish;
- So‘haroqdan so‘ng qattiq metalllar ishlab chiqarish;
- Metal tarkibli to‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqarish;
- Og‘a qazib chiqarish;
- Metallardan bo‘lgan moddalar olinishi;
- Metalga idish shakllari ishlab chiqarish;
- Metal miqdori shakllantirish;
- Metallar rivojlanishining dolzarblanishi.
Navoiy metallurgiya kombinati katta mamlakatlarga metall sotuvini amalga oshiradi. Bu esa O‘zbekistonning sanoat sektori rivojlanishiga qat’iy hissasini kiritishi bilan bog‘liq.
Navoiy metallurgiya kombinati O‘zbekiston metallurgiya sohasining rivojlanishi uchun bezashart projektga o‘z hissasini kiritgani uchun, mamlakatimizdagi sanoat sohalari ulkan miqdorda kapital olinadigan banklar faoliyatini waldahol qilgan.
Boshqa sanoat sohalariga mablag‘lar jo‘natish
| Banklar nomi | Mablag‘lar (mлrd so‘m) | Talablar |
|---|---|---|
| Bank A | 10 | … |
| Bank B | 8 | … |
| Bank C | 5 | … |
| Bank D | 7 | … |
Sanoat sohasidagi turkiston investitsiyalari yanada rivojlanishini ta’minlash uchun banklar o‘z mablag‘larini sanoat sohasiga namoyish etish uchun alohida turdagi kreditlarni takdim etadilar. Bu turdagi investitsiyalar tufayli sanoat sohasidagi bo‘sh ish o‘rinlarining soni ortib boradi va unumdorlik darajasi oshadi. Talablarni banklar kutib olishi, ularni belgilash va kredit shartlarini o‘zgartirish bilan bog‘liq bo‘lib, bu erda banklar hamkorlik qiladilar.
Turkiston banklar tizimida investitsiya kreditlari
Turkiston banklar tizimi O‘zbekiston iqtisodiyotidagi rivojlanish uchun muhim vazifalarni bajarishda elatma qiladigan investitsiya kreditlarini taklif etadi. Bu kreditlar orqali korxona va tashkilotlar kapitalini oshirib, yangi obekt va ixtisoslashtirilgan mahsulotalarni ishlab chiqarishlari imkonini beradi.
Investitsiya kreditlari jarayonida turkiston banklari kredit oluvchilar bilan kelisilgan shartlarni amalga oshirib, ularning mahsulotlarni sotib olishi, investitsiya loyihalarini boshqarish va boshqaruvini mukammal qilish uchun kerak bo‘lgan resurslarni yig‘ishiga yordam beradi. Ular jarayonida Turkiston banklari tashki savdoga ega bo‘lib, ularga tegishli taraflarni majburiyatlari talablari asosida muvaffaqiyatli amalga oshirishlari mumkin.
Bu turdagi investitsiya kreditlari Turkiston banklarining kreditor olish kafolatlari va kreditlarini samarali qayta tiklashi natijasida o‘z iqtisodiyotining rivojlanishi va ko‘ngildirilganloyiha-loyihalarini amalga oshirish imkonini yaratadi. Turli xom ashxoblar, turmushga muhtaҳassas tashkilotlar va sanoat sohasidagi tashkilotlar, o‘zaro musоlmon shartnomalar asosida bir-birlariga kreditlarni taklif etadilar.
Bu investitsiya kreditlarining ko‘plab shakllarida turkiston banklari kredit oluvchiga qarziy nisbatan arzon faiz to‘langan mablag‘larni taklif etadi. Bu kreditlar talablarni qondirishda asosiy va boshiqchi manba sifatida saqlanadi. Ular turkiston iqtisodiyoti turar joylarida yangi ish joylarini yaratish, texnik texnika va materiallar sotib olishga chinakam ta’minot yaratish, ekologik tarazliqlikni saqlash va turkish transport tizimini rivojlantirish bilan bog‘liq bo‘lib, negizanavigar kengayish faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydi.
Turkiston banklar tizimida investitsiya kreditlarini olish uchun talablarni topish uchun to‘lov qilingan start-up taraflari va sanoat korxonalarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha intiyanlar tashkil etiladi. Bu kreditlar shu tarzda talab oladigan har qanday korxona yoki tashkilotning yangi tashkilotlar yaratish, kengayish va rivojlanish, mehnat salohiyati va mahsus ish joylarini ishlab chiqarish yo‘nalishlarida ishirashida qo‘shtirilgan manfaatlarga ega bo‘ladi.
Banklarga nisbatan Turkiston jarimalar
Banklar tizimining rivojlanishi bilan birga O’zbekistondagi turkiston jarimalar ham shunday uchun o’z faoliyatlarini yanada rivojlantiryapti. Barcha banklar turkiston jarimalarini qo’llab-quvvatlagani va ularga moliyaviy qo’llab-quvvat ko’rsatadigan, investitsiyalar va kreditlarni ta’minlovchi dinamik institutlar sifatida faoliyat yuritishadi.
Turkiston jarimalari uchun banklar tizimida o’rnatilgan kreditlar turkistonning sanoat sohalarini yanada rivojlantirish uchun zarur bo’lgan mablag’larni ta’minlaydi.Misollar bilan,turkistonning metallurgiya sohasi, madaniyat sohasi, energiya sohasi va boshqalar turkiston jarimalariga moliyaviy qo’llab-quvvat ko’rsatish uchun banklar tomonidan berilgan investitsiya kreditlari yordamida yanada rivojlantirilmoqda.
Shu samarali hamkorlik natijasida, banklar tizimi turkiston jarimalari uchun ishlab chiqarish tehnologiyalarini yangilanishiga shahlangan emas, balki ularning sanoat sohalarida rivojlantirish va innovatsiyalar asosida yangi imkoniyatlarni yaratishga hamda xorijiy sanoatchiliklarni o’zlashtirishga ko’maklashmoqda.
Banklar turkiston jarimalariga berilayotgan kreditlar chin idoralar va viloyat hokimiyatlari bilan hamkorlikda tashkil etiladi. Bu esa turkiston jarimalarining kelajakdagi rivojlanishini yanada kuchaytirib boradi va ularga sanoat sohalarida kasb-hunar bilan ishlash imkoniyatini yaratadi.
11. Banklarga Turkiston talablarni nisbatan
O‘zbekiston banklar tizimi Turkiston talablarni nisbatan juda yaxshi faoliyat yuritib kelmoqda. Banklar tizimida o‘rta darajadagi yevropiyalik xizmatlar, zamonaviy texnologiyalar va eng yangi moliyaviy masalalar uyushtirilgan.
Banklar, navbatdagi turdagi mablag‘larni tadbirlarga jalb etmasdan oldin, ularni maqsadga muvofiq ravishda samarali tartibga solmoqda. Misol uchun, O‘zbekiston banklar tizimida, kimyoviy zavodlar, yanvar, yulduzlar fabrikalari, transport sohasi va boshqa sanoat sohalariga sarmoyaviy mablag‘lar jo‘natish jarayonlari amalga oshirildi.
Banklar tizimi O‘zbekistondagi investitsiya kreditlari va boshqa moliyaviy qo‘shimchalarga ham turkiston talablarni nisbatan katta e’tibor beradi. Bu, mamlakat rivojlanishida katta ahamiyatga ega bo‘lib, sarmoya loyixasi bo‘yicha katta muvaffaqiyatga erishilishini ta’minlaydi.
| O‘rta muddatli kreditlar | Investitsiya kreditlari | Ta’lim sohasiga kreditlar |
|---|---|---|
| 2019-yilda – 3,6 trln so‘m | 2019-yilda – 7,8 trln so‘m | 2019-yilda – 4,2 trln so‘m |
| 2020-yilda – 4,2 trln so‘m | 2020-yilda – 8,5 trln so‘m | 2020-yilda – 4,8 trln so‘m |
| 2021-yilda – 4,8 trln so‘m | 2021-yilda – 9,2 trln so‘m | 2021-yilda – 5,3 trln so‘m |
Shu kabi katta moliyaviy muvaffaqiyatlarga bog‘liq bo‘lgan ma’lumotlar O‘zbekiston banklar tizimining rivojlanishida Turkiston talablarni nisbatan katta ahamiyatga ega bo‘lishini aniqlash uchun nuroni ko‘rsatmoqda.